Historia
Pierwszym znanym właścicielem majątku był Maršík zwany Kosten z Dolu, poświadczony źródłowo w 1408 roku. Kolejnym posiadaczem miejscowych dóbr był Jan Sudek z Dolu od którego wieś otrzymała swą obecną nazwę. W 1475 roku wspomniana była wdowa po nim, Kateřina ze Škvorce. Prawdopodobnie w tym okresie, jak wskazują badania dendrochronologiczne belek stropu – przed 1490 rokiem, zbudowana została kamienna wieża. Jej fundatorem mógł być jeszcze Jan Sudek lub jakiś jego potomek, ewentualnie Bohuslav z Dolu, który żył na początku XVI wieku i zmarł w 1531 roku. Wówczas właśnie po raz pierwszy wspomniano o murowanej budowli, którą wraz z dworem odziedziczyła siostra Bohuslava, Apolona, żona Jana Žeharta z Nasavrku. Jakiś czas przed 1545 rokiem majątek przejął Jan Starszy Leskovec, a po jego śmierci wdowa Dorota. W 1576 roku majątek nabył Zdeňek z Malovic, nie wiadomo jednak czy wieża pełniła jeszcze wówczas funkcję rezydencjonalną. Z czasem jej właściciele przenieśli się do wygodniejszych mieszkań, a wieżę przeznaczyli na spichlerz.
Architektura
Wieżę wzniesiono na południowo – wschodnim skraju wsi. W przeszłości była ona chroniona fosą zasilaną wodami stawu, który znajdował się po stronie południowej. Na północy ulokowana była drewniana, zapewne głównie gospodarcza zabudowa dworu.
Wieżę wzniesiono z łamanego kamienia łączonego wapienną zaprawą, na planie prostokąta o wymiarach wewnętrznej przestrzeni wynoszącej 5 x 10 metrów. Otrzymała ona cztery kondygnacje: piwnicę, przyziemie i dwa piętra nadziemne. Pierwotnie być może była wyższa o jeszcze jedno piętro o konstrukcji drewnianej lub szachulcowej. Wejście umieszczono w prostym, półokrągłym portalu na poziomie gruntu od strony północnej, czyli od strony zabudowań dworskich. Jego drzwi zamykane były na zasuwę.
Nie licząc sklepionej kolebkowo piwnicy, usytuowanej jedynie pod zachodnią częścią wieży, każda kondygnacja była zwieńczona płaskim, drewnianym stropem. Oświetlenie zapewniały przeważnie małe, szczelinowe okna. Parter wzorem innych budowli tego typu pełnił zapewne funkcję gospodarczą, podobnie jak przeznaczona na magazyn piwnica. Rolę mieszkalną i reprezentacyjną zapewniały wyższe kondygnacje.
Pierwsze piętro pierwotnie podzielone było na dwa pomieszczenia z sienią wejściową oświetlaną przez trzy szczelinowe, rozglifione do wnętrza otwory, gdzie znajdowały się drewniane schody oraz nieco większym pomieszczeniem mieszkalnym oświetlanym przez aż pięć małych, rozglifionych do zewnątrz okien. Pokój mieszkalny był wyłożony drewnianą okładziną, która lepiej akumulowała ciepło niż kamienne mury. Ogrzewanie zapewniał piec kaflowy, którego relikty odkryto w sąsiedniej sieni. Konstrukcja jego przechodzącego także przez górną kondygnację komina była drewniana z glinianą polepą. Ochronę przeciw wznieceniu pożaru miały także drewniane belki stropowe, ponabijane drewnianymi kołkami o obtoczone gliną.
Całe drugie piętro zajmowała duża przestrzeń pojedynczej komnaty, której użytkowanie z powodu braku ogrzewania musiało być ograniczone do cieplejszych pór roku. Jakieś ciepło zapewniać mógł jedynie płaszcz pieca z niższej sieni. We wschodniej ścianie komnaty zachowało się większe okno z bocznymi ławami zaopatrzonymi w drewniane siedziska.
Stan obecny
Wieża w Sudkův Důl pomimo przekształcenia jej w okresie nowożytnym na spichlerz, zachowała się w bardzo dobrym stanie i jest obecnie doskonałym przykładem późnośredniowiecznej siedziby niższej szlachty. Wewnatrz przetrwały nawet fragmenty pierwotnych tynków i oryginalne drewniane elementy (poręcze schodów, belki stropowe, ościeża okien we wschodniej ścianie drugiego piętra). Zabytek jest dostępny dla zwiedzających bezpłatnie, ale po wcześniejszym umówieniu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 3, Praha 2005.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Čechy, t. V, red. Z.Fiala, Praha 1986.