Historia
Kościół we wsi Stav zbudowany został około trzeciej ćwierci XIV wieku, a następnie przebudowany w okresie późnego średniowiecza, prawdopodobnie w ramach napraw po wojnach husyckich. Pod koniec XVI wieku budowla znajdować się miała pod patronatem panów z Donína, z fundacji których miała zostać wyremontowana. Nowożytnym remontom poddawany był kościół następnie w 1663 i 1860 roku. Ostatnie większe prace renowacyjne prowadzono w latach 80-tych XX wieku.
Architektura
Kościół zbudowany został na wzniesieniu górującym nad doliną niewielkiej rzeki Studénki. W średniowieczu składał się z krótkiej, prostokątnej w planie nawy o wymiarach 8,2 x 6,9 metra oraz węższego i niższego prezbiterium na rzucie pięciu boków ośmioboku, długości 4,4 metra i szerokości 4,5 metra. Co charakterystyczne nieduże prezbiterium nie zostało opięte przyporami. Bez przypór wzniesiono również nawę. Obie części przykryły wysokie dachy ze stromo założonymi połaciami.
W murach kościoła przepruto ostrołucznie zamknięte okna z dwudzielnymi maswerkami, przy czym w prezbiterium utworzono je nieco mniejsze niż w nawie. Maswerki operowały motywami trójliści wpisanymi w ostrołuki w dwóch dolnych przeźroczach oraz rybimi pęcherzami i trójliśćmi w przeźroczach pod archiwoltami, gdzie zostały wpisane w okręgi i ostrołuki. Trzy okna w prezbiterium porozmieszczano zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną jedynie od wschodu i południa. W nawie utworzono już jedno okno w ścianie północnej, ale od południa umieszczono również tylko jeden otwór okienny, przy czym obydwa okna doświetliły wschodnią część nawy. Zachodnia część tonęła w półmroku, zapewne ze względu na obecność empory.
Wejście do kościoła umieszczono w południowej ścianie nawy, gdzie znalazł się ostrołuczny portal z profilowanym obramieniem powyżej wysokiego cokołu. Być może drugi portal wejściowy już w średniowieczu znajdował się w ścianie zachodniej. Wewnątrz nawa przykryta została stropem lub otwartą więźbą dachową, natomiast w prezbiterium pomimo braku przypór założono sklepienie sześciodzielne z profilowanymi żebrami o przekroju gruszkowym, opuszczonymi na stożkowate wsporniki i spiętymi profilowanym zwornikiem. Obie części kościoła rozdzieliła ostrołuczna, sfazowana arkada tęczy o szerokości 3,4 metra.
Stan obecny
Kościół jest niedużą, dobrze zachowaną gotycką budowlą, która pochwalić się może oryginalnymi oknami maswerkowymi (wyjątkiem jest nowożytne okno zachodnie), gotyckim portalem południowym (obecnie zamurowanym), sklepieniem w prezbiterium, a nawet późnogotycką więźbą dachową. Kruchta przed zachodnim wejściem jest dodatkiem neogotyckim. Nowożytnym elementem jest również wieżyczka na kalenicy dachu nawy oraz obecne wyposażenie wnętrza.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Cechner A, Soupis památek historických a uměleckých v Království českém, ročník 31, politický okres novopacký, Praha 1909.
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. III, Praha 1980.