Historia
Najstarsze wzmianki pisemne o wsi Proseč są dość późne, gdyż pochodząc lat 90-tych XIV wieku. Wtedy to w 1391 roku odnotowany został niejaki Ondřej oraz jego bracia Hroch i Beneš, wszyscy piszący się z Proseča. Przypuszcza się, iż to w ich czasach, pod koniec XIV wieku zbudowana została wieża mieszkalna. Kolejna informacja pisemna pojawiła się w 1415 roku, kiedy to Jaroš i Jan z Proseča wraz z innymi okolicznymi feudałami dołożyli swoje pieczęcie do skargi przeciwko spaleniu mistrza Jana Husa. W 1440 roku natomiast na zjeździe ziemskim pojawił się niejaki Bohuněk z Proseča, a wraz z nim Petr z pobliskich Lhotic. Bohuněk pojawił się ponownie w dokumentach pisanych dwa lata później, była to jednak ostatnia wzmianka z XV wieku o prosečkich dobrach. Prawdopodobnie w drugiej połowie tamtego stulecia zostały one włączone do majątku zamku lipnickiego (nad Sazawą), będącego w posiadaniu możnego rodu Trčków z Lípy. W okresie tym wieża mieszkalna musiała, jako już niepotrzebna, zostać opuszczona, gdyż w dokumencie z 1538 roku wspomniana została jedynie wieś.
Architektura
Wieżę wzniesiono w południowo – wschodniej części wsi na niewysokim kopcu ziemi. Otrzymała ona w planie kształt czworoboku o wymiarach 8,4 x 8,4 metra, zbudowanego z kamieni polnych, które w narożach wzmocniono większymi i masywniejszymi blokami. Jako, iż grubość murów w przyziemiu oscylowała od 1,8 do 1,9 metra, przyjmuje się, iż wieża posiadała co najmniej jedną, a najpewniej dwie kondygnacje nadziemne. Wewnatrz komora parteru posiadała wolną przestrzeń o wymiarach 4,7 x 4,8 metra, przykrytą płaskim, drewnianym stropem. Wejście do niej prowadziło od zachodu poprzez otwór zamykany drzwiami, które można było blokować ryglem osadzanym w dziurze w grubości muru. Oświetlenie komory zapewniał jedynie pojedynczy szczelinowy otwór w ścianie wschodniej, tak więc pełniła ona rolę spiżarni i co najwyżej sieni wejściowej.
Zewnętrzne obwarowania wieży nie zachowały się, można jedynie na zasadzie analogi zakładać, iż tworzył je przekop oraz ziemny wał, zapewne zwieńczony drewnianą palisadą lub częstokołem.
Stan obecny
Do dnia dzisiejszego zachował się tors wieży wysokością sięgający dolnej części pierwszego piętra, przy czym z górnej kondygnacji nie przetrwały żadne detale umożliwiające jej odtworzenie. Zmianie uległo także otoczenie wieży, dlatego nie ma widocznych żadnych pozostałości obwarowań zewnętrznych, czy zabudowy gospodarczej. Pomimo słabego stanu zachowania wieża jest dobrym przykładem średniowiecznej budowli mieszkalno – obronnej niższej czeskiej szlachty. Wstęp na teren zabytku jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 2, Praha 2000.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Východní Čechy, t. VI, red. Z.Fiala, Praha 1989.