Historia
Początki zamku nie są dostatecznie wyjaśnione, przyjmuje się jednak na podstawie badań archeologicznych, iż powstał on prawdopodobnie na przełomie XIII i XIV wieku z inicjatywy Mikołaja I opawskiego, nieślubnego syna króla Przemysła Ottokara II. Przeciwko fundacji królewskiej Przemysła świadczą skromne rozmiary zamku i zastosowanie nieco anachronicznej już wówczas obrony opartej na wieży – bergfriedzie.
Pierwszą wzmianką źródłową o Plumlovie jest dokument Jana Luksemburskiego z lat 1322-1325, potwierdzający sprzedaż zamku Vokovi z Kravař. Na początku XV wieku jego potomkiem był Jindřich, który w okresie wojen husyckich pozostał wierny Zygmuntowi Luksemburczykowi. Wierność tą przypłacił życiem w 1420 roku w bitwie pod Wyszehradem, w trakcie której szczególnie wysokie stary odniosły oddziały morawskie. Był to wynik bezmyślnego ataku na husycki tabor, zarządzonego przez króla Zygmunta, któremu Jindřich próbował się bezskutecznie sprzeciwić. Po jego śmierci Plumlov odziedziczył bratanek zmarłego, Petr, a po nim na krótko jego syn Vaclav. Ten w odróżnieniu od poprzedników był gorliwym husytą, choć dziejów zamku z tego okresu nie znamy.
W 1466 roku na Jiřím zakończył się po mieczu ród panów z Kravař, a zamek przejął Jan Heralt z Kunštátu, mąż Johanki z Kravař. Po Heralcie, który zmarł bez męskiego potomka w 1490 roku Plumlov nabył Vratislav I z Pernštejna, który poślubił córkę Heralta, Ludmilę. Również on nie żył długo, gdyż zmarł po sześciu latach, przekazując majątek bratu Vilémowi.
Na początku XVI wieku Pernštejnowie wybudowali nową rezydencję w Prostějovie i ze względu na problemy finansowe zaniedbywali Plumlov. W 1563 roku zamek uszkodził wybuch składowanego na nim prochu, a w 1586 spustoszył go pożar. Do odbudowy przystąpił w latach 1613-1618 książę Karel z Lichtenštejna, dokonując renesansowych przekształceń i otaczając zamek nowożytnymi, bastionowymi fortyfikacjami. Nie uchroniły one jednak zamku przed zdobyciem i splądrowaniem przez Szwedów w trakcie wojny trzydziestoletniej.
W latach 1680–1688 na dawnym podzamczu wybudowano tzw. Wysoki Zamek, czyli pałac w stylu manierystycznym. Oba budynki stały obok siebie aż do 1801 roku, kiedy uszkodziła je wichura. Ówczesny właściciel, Alois z Lichtenštejnu, nie miał wystarczających środków, aby odbudować oba budynki, dlatego stary, średniowieczny zamek został całkowicie wyburzony.
Architektura
Średniowieczny zamek był niewielkim założeniem okupującym szczyt wzniesienia. Obwód jego murów obronnych otrzymał kształt nieregularnego czworoboku, zbliżonego do kwadratu z masywną cylindryczną wieżą w narożniku północno – wschodnim. Wieża – bergfreid miała 10,2 metry zewnętrznej średnicy, co przy bardzo grubych murach dawało jedynie 1,9 metra wewnętrznej przestrzeni. Komunikację pionową zapewniały w niej kręcone, kamienne schody. Budynek mieszkalny usytuowano po stronie południowej lub ewentualnie wschodniej. Droga do zamku prawdopodobnie wiodła od strony zachodniej, omijała wzniesienie pod północnym zboczem, gdzie zakręcała ku południu pod wieżą główną, osiągając tam niewielkie przedbramię. Na skromnym dziedzińcu znajdowała się studnia, zachowana dziś do głębokości 33 metrów.
Rdzeń zamku otoczony był podzamczem, początkowo o konstrukcji drewniano – ziemnej, przed którym jeszcze rozwinęła się obwarowana osada (na planie zbliżonym do owalu). W okresie późnogotyckim za rządów panów z Kravař obwarowania podzamcza wymieniono na kamienny mur, zaopatrzony od północy w czworoboczny budynek lub wieżę bramną. Brama miała dwa przejazdy: mniejszy dla pieszych i większy dla konnych oraz wozów, oba poprzedzone mostami zwodzonymi, przerzuconymi ponad fosą. Po 1466 roku w południowo – zachodnim narożniku podzamcza wzniesiono wieloboczną wieżę.
Stan obecny
Zamek górny nie zachował się do czasów współczesnych, widoczne są po nim jedynie nikłe relikty murów i fundamenty wieży cylindrycznej. Na dawnym podzamczu pod elewacjami nowożytnej zabudowy ukryte są mury późnośredniowiecznej wieży bramnej i północnej kurtyny muru oraz dolne partie murów i wieży wielobocznej po stronie południowej.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí. Dodatky, Praha 2007.