Historia
Nazwa osady zawdzięcza swe pochodzenie rodowi Pluhów, z których pierwszym udokumentowanym źródłowo był w 1267 roku Oldřich Pluh, dworzanin Oldřicha z Hradca. W XIV wieku pojawiają się w dokumentach kolejni władykowie, których siedzibą był niewielki zamek Žďár, po raz pierwszy wymieniony w 1399 roku, jako własność Chvala ze Žďáru. Na początku XV wieku przyłączył się on do protestu przeciwko spaleniu na stosie Jana Husa, a w 1415 roku zapisał majątek Ctiborovi z Černic, Albrechtowi Růtovi z Dírný i Václavovi Konopí z Heřmanic. Podczas wojen husyckich zamek być może opustoszał.
Od 1437 roku jedynym właścicielem dóbr zdarskich był już Albrecht Růt z Dírný, a po jego śmierci w 1457 roku zamek za zgodą króla Władysława Pogrobowca przejął Prokop i Jan z Vojslavic. Ich krewni byli w posiadaniu Žďáru do 1549 roku. Kolejni właściciele zmieniali się dość często, aż do 1577 roku, gdy zamek nabył Jan Vrchotický z Loutkova. Posiadał go do 1635 i w okresie tym przeprowadził renesansową przebudowę. Następni właściciele to Jan Ekersdorf z Hlaváča, Humprecht Černín z Chudenic i Jan Jáchym Slavata z Chlumu. Po Janie zamek nie służył już jako szlachecka rezydencja, choć jeszcze w pierwszej połowie XVIII wieku przeprowadzono jego barokową przebudowę. Upadek pogłębił się w drugiej połowie XX wieku, kiedy we wnętrzach zamku urządzono urzędy miejskie i mieszkania. Gruntowną renowację przeprowadzono na początku XXI wieku.
Architektura
Pierwotny zamek był prostą budowlą z dziedzińcem na planie trapezu, opasanym obwodem muru obronnego i fosą. Poprzedzoną zwodzonym mostem bramę umieszczono po stronie zachodniej w wąskiej, czworobocznej wieży bramnej. Budynek mieszkalny miał formę prostokątnego domu wypełniającego całą wschodnią część dziedzińca.
W trakcie renesansowej przebudowy z końca XVI wieku wzniesiono nowe skrzydła mieszkalne po stronie południowej i zachodniej, co wymusiło przeniesienie bramy wjazdowej na północ. Zyskała ona formę sklepionego przejazdu na parterze budynku bramnego, wysuniętego w kierunku fosy. Nowa brama była także dostępna poprzez most zwodzony. Po stronie dziedzińca przy skrzydle zachodnim utworzono opartą na arkadach galerię.
Stan obecny
Zamek zachował się do czasów współczesnych w formie znacznie zniekształconej przez barokowe przekształcenia z XVIII wieku. Z okresu gotyckiego zachowały się jedynie ściany obwodowe budynku mieszkalnego, muru północnego, części muru zachodniego i wieży bramnej. Nie zachowały się żadne elementy pierwotnych detali architektonicznych. Obecnie zamek znajduje się w prywatnych rękach, funkcjonuje w nim hotel z zapleczem gastronomicznym.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 2, Praha 2000.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Čechy, t. V, red. Z.Fiala, Praha 1986.