Historia
Zamek zbudowany został z inicjatywy królewskiej Wacława I, niedługo przed założeniem miasta Kynšperk w 1232 roku („Cuningberch”). Prawdopodobnie początkowo pełnił rolę niewielkiego pogranicznego punktu strażniczo – obronnego. Nie wiadomo, czy już wówczas miał formę murowaną, czy też do przebudowy doszło w późniejszym okresie XIII wieku. W źródłach pisanych odnotowany został w 1290 roku, kiedy to wspomniany został niejaki Wolfhard „de Chunigesperch”. Przypuszczalnie był on jednym z manów feudalnie związanych z zamkiem, zobowiązanym do służby wojskowej i gospodarczego wspierania czeskiego władcy.
W 1364 roku związane z zamkiem miasto uzyskało od Karola IV prawo do wzniesienia fortyfikacji drewniano – ziemnych. W 1408 roku król Wacław IV oddał zamek w zastaw braciom Mikulášowi i Janowi Forsterom, z zastrzeżeniem otwierania jego bram na każde życzenie władcy. W 1434 roku król Zygmunt Luksemburczyk przekazał zamek w zastaw możnej rodzinie Šlików, którzy dokonali przebudowy starej budowli. W 1547 roku utracili jednak Kynšperk na skutek konfiskaty, z powodu spiskowania przeciwko Habsburgom. Zamek został następnie oddany w zastaw panom z Plavna.
Pod koniec XVI wieku zamek stał się swobodnym majątkiem, którego nie oddawano już w zastaw. Kilkakrotnie zmieniał właścicieli, aż w 1603 roku wykupiony został przez mieszczan kynšperskich. W okresie tym był już zaniedbany, choć mógł jeszcze służyć celom gospodarczym. Do całkowitego zniszczenia budowli doszło w toku wojny trzydziestoletniej. W 1725 roku wspomniano o nim jako o ruinie. Ostatnie kamienne relikty rozebrano w XIX stuleciu, celem pozyskania materiału budowlanego.
Architektura
Zamek Kynšperk wznosił się na wywyższeniu terenu po wschodniej stronie rzeki Ohrzy, na tym odcinku silnie meandrującej oraz rozlanej na szereg ramion i odnóg, tworzących podmokłe, bagienne rozlewisko. Stoki wzniesienia ochraniały budowlę od północy, południa i zachodu, natomiast najłagodniejsze były po stronie wschodniej, gdzie opadały ku osadzie i późniejszemu miastu. Tamtędy też prowadziła do zamku główna droga dojazdowa. Kynšperk miał układ dwudzielny, składał się bowiem z gospodarczego podzamcza po stronie wschodniej i niewielkiego rezydencjonalnego rdzenia na cyplowato wysuniętym zachodnim skraju założenia.
Główna część zamku była z trzech stron zabezpieczona suchą fosą, otaczającą niewielki obszar o wymiarach 28 x 28 metrów. Obwód kamiennego muru obronnego miał w planie kształt pięcioboku z lekkim załamaniem pośrodku elewacji czołowej. Mur był masywny, w partiach fundamentowych grubości 2,6 metra. Wynikało to z faktu, iż na nim spoczywała obrona, zamek był bowiem założeniem bezwieżowym, bardzo skromnym architektonicznie. Bramę stanowił zwykły portal przepruty przez ścianę wschodnią, przed którym musiał się znajdować drewniany most nad fosą. Zabudowę mieszkalną stanowił dom wypełniający całą zachodnią część dziedzińca, o dłuższej osi na linii północ – południe. Jego południowo – zachodnia część była podpiwniczona.
Podzamcze zajmowało stosunkowo rozległy obszar po wschodniej stronie głównej części zamku. W planie prawdopodobnie miało kształt wieloboku, chronionego długą prostą kurtyną czołową i krótszymi prostymi odcinkami z pozostałych stron. Mur obronny podzamcza łączyć się mógł od północy i południa z murem rdzenia zamku. Od strony wschodniej, skierowanej ku miastu, podzamcze zabezpieczał przekop. Zabudowa gospodarcza podzamcza, pierwotnie zapewne w całości konstrukcji drewnianej lub szachulcowej, przystawiona była do murów.
Stan obecny
Zamek nie zachował się do czasów współczesnych, a co więcej teren jego podzamcza został znacznie przekształcony w okresie nowożytnym. Obszar dawnego rdzenia zamku z czytelnymi pozostałościami suchej fosy zajmowany jest przez podmiejski park. Wstęp na jego teren jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Západní Čechy, t. IV, red. Z.Fiala, Praha 1985.
Záruba F., Hrady doby přemyslovské I. Královské hrady, biskupská sídla, Chebsko, Praha 2023.