Historia
Najstarsza wzmianka o wsi Kratice pojawiła się w 1379 roku, kiedy to była rozdzielona pomiędzy wielu właścicieli. W 1393 roku umarła niejaka Stanislava, która miała mieć w Kraticach zapisane wiano. W kolejnych latach XV wieku osada figurowała w źródłach pisanych jako część majątku Zelená Hora, który w 1584 roku dostał się w posiadanie Ladislavowi ze Šternberka. Założył on w Kraticach nowy dwór wraz z pańską siedzibą, której Šternberkowie byli posiadaczami do 1638 roku. W międzyczasie, jeszcze w XVI wieku dokonali oni znacznej rozbudowy gotyckiej wieży, powiększając ją do formy obszernego budynku. W 1638 roku Kratice kupił Jaroslav Bořita z Martinic. Od tej też pory nie tworzyły one osobnego majątku i siedziby szlacheckiej, stając się zabudowaniami wyłącznie o funkcji gospodarczej. Na skutek tego dawna wieża mieszkalna przekształcona została na barokowy spichlerz, funkcjonujący niemal do czasów współczesnych.
Architektura
Średniowieczna wieża mieszkalna wzniesiona została na planie kwadratu o wymiarach 9,3 x 9,3 metra, przy murach grubych na 1,4 metra. Posiadała trzy lub cztery kondygnacje, rozdzielone drewnianymi, płaskimi stropami. Ich oświetlenie w dolnej części wieży zapewniały wąskie otwory szczelinowe, wyżej natomiast być może umieszczono pierwotnie nieco większe okna. Wiązało się to z funkcją obronną wieży, ale i przeznaczeniem poszczególnych kondygnacji. Tradycyjnie na samym dole umieszczano spiżarnie i magazyny, na pierwszym piętrze sienie wejściowe lub izby dzienne, natomiast wyżej komnaty mieszkalne o bardziej prywatnym charakterze.
W XVI wieku powierzchnię wieży dwukrotnie powiększyła dobudówka po stronie zachodniej. Jej przyziemie, znajdujące się nieco niżej niż dolna kondygnacja starszej części wieży, otrzymało wówczas sklepienie kolebkowe z lunetami. Na wyższych kondygnacjach nowe pomieszczenia połączono ze starymi gotyckimi izbami otworami drzwiowymi. W okresie tym wieżę powiększono również od strony wschodniej o około 3 metrową dobudówkę.
Stan obecny
Dawna wieża mieszkalna ma dziś formę barokowego spichlerza z elewacjami poprzepruwanymi rzędami nowożytnych, prostokątnych okien, przy czym jeszcze do niedawna był on uważany za XVI-wieczny budynek. Na jego średniowieczne pochodzenie zwróciły uwagę dopiero dokładniejsze badania, choć gołym okiem dostrzec można wyraźną różnice w kolorystyce nowszych i starszych elewacji budynku. Obecnie zabytek stoi pośród prywatnych zabudowań gospodarskich, ale jest dobrze widoczny z drogi i prawdopodobnie istnieje możliwość jego obejrzenia.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Anderle J., Brych V., Chotěbor P., Durdík T., Fišera Z., Procházka Z., Rykl M., Slavík J., Svoboda L., Úlovec J., Encyklopedie českých tvrzí, t. 2, Praha 2000.