Historia
Zamek Kožlí prawdopodobnie został zbudowany na początku XIV wieku. Po raz pierwszy wspomniany został w źródłach pisanych w 1318 roku, jako własność Ctibora z Kozlégo, będącego przestępcą i trudnym sąsiadem, który wyrządzić miał szkody Oldřichowi z Jenišovic, Oldřichowi ze Zlenic oraz Vajglowi i Tyrmanowi z Kout. W 1363 roku z Kožlí pisał się Kunrát z Chvojna, również przedstawiciel niższej szlacht. Kolejni właściciele zamku ponownie musieli mieć problem z prawem, gdyż relacja z 1399 roku wskazywała, że członkowie załóg zamków Stajice i Kožlí dokonywali na drodze rabunków.
W 1404 roku jako „dominus castri Kozle” odnotowany został Petr Pétichvost. Petr w czasach niepokojów na początku XV wieku zachował wierność królowi Wacławowi IV. Zamek stanowił wówczas punkt oparcia dla wypraw przeciwko wrogom monarchy. W latach 1414-1445 Kožlí dzierżył Beneš Libún z Dubé, który w 1434 roku walczył po stronie sojuszu umiarkowanych utrakwistów i katolików w bitwie pod Lipanami. Jego potomkowie sprzedali zamek swemu sąsiadowi Zdeňkovi Konopišťskému ze Šternberka. Włączył on Kožlí do swego majątku, jednak zamek tracił już wówczas na znaczeniu. Ostatni raz wspomniano o nim w 1495 roku, a prawdopodobnie już w XVI wieku został opuszczony i popadł w ruinę.
Architektura
Zamek usytuowano na skalistym wzniesieniu, będącym daleko wysuniętym cyplem południowo – zachodniego wzgórza Chlumec. Rdzeń zamku umieszczono w największym przewężeniu cypla, natomiast jego podzamcze na nieco poszerzonym i zaokrąglonym północno – wschodnim krańcu. Zamek znajdował się pomiędzy dwoma strumieniami, większym Janovickim na południu i mniejszym Tisemskim na północy. Natura najdogodniej ukształtowała południowy odcinek wzniesienia, ograniczając go skalnymi skarpami i stromym zboczem, które na terenie podzamcza miało wysokość około 3-4 metrów, a następnie stopniowo opadało ku zakolu strumienia Janovickiego, łączącego się z drugim strumieniem w dolinie po północno – wschodniej stronie zamku.
Zamek składał się z obszernego podzamcza po stronie północnej i mniejszego zamku właściwego na południowym cyplu. Między nimi znajdowała się głęboka, wykuta w skale fosa, niewątpliwie przykryta mostem zwodzonym. Północno – wschodnią bramę na zamek górny chroniła kwadratowa w planie wieża o boku długości 4 metrów. Wpisano ją w obwód zewnętrznego pasa muru, który otaczał dwa budynki, połączone głównym murem obronnym. Zewnętrzny mur tworzył od południa i wschodu około 4 metrowej szerokości parcham, na północy przy bramie wjazdowej przechodzący w większy dziedziniec. Prawdopodobnie był on częściowo zastawiony mniejszymi budynkami po wschodniej i zachodniej stronie.
Prostokątny rdzeń zamku o wymiarach 12×21 metrów stanowiły dwa budynki połączone murem obronnym wydzielającym wewnętrzny dziedziniec (podobnie jak na zamkach Menštejn i Helfenburk). Z nich południowy dom prawdopodobnie miał na dziedzińcu dostawioną czworoboczną wieżę, być może służącą jako klatka schodowa. Pomieszczenia domu północnego zwieńczone były płaskimi, drewnianymi stropami.
Stan obecny
Zamek widoczny jest dzisiaj w postaci słabo zachowanej ruiny z fragmentami murów parchamu i zamku głównego dochodzącymi do parunastu metrów długości i paru metrów wysokości. Wstęp na jego teren jest wolny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Durdík T., Ilustrovaná encyklopedie českých hradů, Praha 2009.
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Západní Čechy, t. IV, red. Z.Fiala, Praha 1985.
Menclová D., České hrady, Praha 1972.
Slabý L., Hrad Kožlí. Historie lokality na základě písemných pramenů a její současný stav, „Památky středních Čech”, 36/1, 2022.