Historia
Kościół św. Wita w Kojeticach zbudowany został około trzeciej ćwierci XIII wieku. Po połowie XIV stulecia został przebudowany w stylistyce gotyckiej, kiedy to wzniesiono nowe prezbiterium i podwyższono wieżę. W okresie baroku, w XVII wieku, dobudowana została do kościoła zakrystia. Nowożytne naprawy budowli przeprowadzono w 1822 roku. W drugiej połowie XIX wieku odkryto pozostałości średniowiecznych ściennych polichromii, ale ich renowacja nastąpiła dopiero pod koniec XX wieku.
Architektura
Kościół pierwotnie składał się z prostokątnej w planie nawy oraz czworobocznej wieży na osi fasady zachodniej. Prezbiterium XIII-wieczne przypuszczalnie było niewielkie, najpewniej zamknięte na wschodzie prostą ścianą. Około drugiej połowy XIV wieku, po przebudowie gotyckiej, uzyskało formę z trójbocznym zamknięciem (pięć boków ośmioboku). W średniowieczu pozbawione było zakrystii, a ściany wzmocnione zostały od zewnątrz przyporami, także umieszczonymi od północy. Nawę przykryto stromą więźbą dwuspadowego dachu, wielopołaciowego nad wschodnią częścią prezbiterium.
Elewacje podwyższonej w okresie gotyku wieży przedzielone zostały gzymsem kordonowym. Ponadto przebito je szczelinowymi i wąskimi otworami, jedynie na najwyższej kondygnacji z dzwonami umieszczono większe dwudzielne przeźrocza. Prezbiterium oświetlały cztery duże, ostrołucznie zamknięte okna o obustronnych rozglifieniach, przebite od wschodu i południa. Prawdopodobnie podobne lub nieco mniejsze okna oświetlały pierwotnie korpus nawowy. Wejście do środka umieszczono od północy, w ostrołucznym, profilowanym portalu.
Wewnątrz nawę od prezbiterium rozdzielono ostrołuczną arkadą tęczy, sfazowaną od strony nawy, wyposażoną w profilowane imposty. Nawa pierwotnie przykryta była drewnianym stropem, prezbiterium zaś zwieńczono sklepieniem: krzyżowo – żebrowym nad przęsłem prostokątnym, sześciodzielnym nad wschodnim zamknięciem. Spięte zwornikami żebra opuszczono na przyścienne konsole o różnorodnych formach (kształty ludzkich głów, profilowane piramidalne, maswerkowe). Horyzontalnie elewacje prezbiterium przedzielono podokiennym, profilowanym gzymsem i pokryto barwnymi malowidłami figuralnymi. Ponadto w ścianie północnej umieszczono ozdobną półkę ścienną na kościelne precjoza, flankowaną dwoma płaskorzeźbionymi sterczynami oraz z trójkątnym tympanonem udekorowanym żabkami i kwiatonem. Po przeciwnej stronie w murze osadzono sedilia, zwieńczone maswerkowym panelem podpartym na konsoli o kształcie ludzkiej, żeńskiej głowy.
Stan obecny
Kościół został częściowo przekształcony w okresie nowożytnym, co widoczne jest zwłaszcza od strony zewnętrznej. Dobudowana została zakrystia, kruchta i sąsiadujący z nią aneks, przekształcono wszystkie okna w nawie, a te w prezbiterium utraciły maswerki. Najcenniejsze średniowieczne elementy zachowały się wewnątrz. Portal północny ukryty jest obecnie w nowożytnej kruchcie. Nawę od prezbiterium wciąż oddziela ostrołuczna arkada, a w prezbiterium zachowało się XIV-wieczne sklepienie z ciekawymi wspornikami żeber. Ponadto przetrwały sedilia, sakramentarium oraz fragmentarycznie malowidła ścienne.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Podlaha A., Šittler E., Soupis památek historických a uměleckých v politickém okresu Karlínském, Praha 1901.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. II, Praha 1978.