Historia
Pierwsza pewna wzmianka o wsi Horní Dunajovice pochodzi z 1350 roku. Dzierżyli ją trzej rycerze Hanuš, Štěpán i Václav, posiadający także zamek, odnotowany w 1355 roku. W 1358 roku Hanuš sprzedał zamek margrabiemu morawskiemu Janowi Henrykowi Luksemburskiemu, ten Jimramowi z Pernštejna, a ten Filipowi z Jakubova. Zadłużony Filip musiał sprzedać w 1386 roku majątek, przez co zamek ponownie zmienił właściciela, którym został Filip ze Svojanova. Sprawował on przez wiele lat urząd marszałka morawskiego, zmarł bezdzietnie i zapisał zamek Niklasovi Huntovi z Florštetu. Podobno był on twardym i bezwzględnym człowiekiem, który rozszerzał swoją własność przez wymuszenia i rabunek. Z drugiej jednak strony ciężki okres wojen husyckich Horní Dunajovice przetrwały bez większych szkód.
Po 1447 roku właściciele zamku parokrotnie zmieniali się, aż w 1505 roku Dunajovice kupił Oldřich Březnicki z Náchodu. Jego zubożałemu rodowi zaczęło się wówczas lepiej wieść, co pozwoliło synowi Oldřicha, Fridrichowi, przeprowadzić około 1541 roku renesansową przebudowę zamku. W czasach wnuka Oldřicha, Hynka, na początku XVII wieku zamek był już uważany za rezydencję, czy też pałac. W 1615 roku Hynek sprzedał Dunajovice Vilémovi z Roupova, akurat tuż przed nadejściem ciężkich czasów wojny trzydziestoletniej. Szczególnie ucierpiało wówczas miasto, choć i prawdopodobnie zamek nie wyszedł bez szwanku. Po parokrotnych zmianach właścicieli, w 1684 roku Horní Dunajovice kupił konwent premonstratensów ze Strahova. Przeprowadzili oni konieczne naprawy, lecz niestety dokonali także barokowej przebudowy, przekształcając dawny zamek dla potrzeb gospodarczych swojego klasztoru. W ich posiadaniu służący za spichlerz zamek był aż do 1948 roku, kiedy to został znacjonalizowany. Pierwsze prace remontowe podupadłej budowli rozpoczęto dopiero na początku lat 90-tych XX wieku.
Architektura
Zamek został wzniesiony na planie czworoboku o wymiarach 37 x 40 metrów, który otoczono obwodem kamiennych murów obronnych o grubości około 2 metrów i nawodnioną fosą. W północnej części dziedzińca wzniesiono trójkondygnacyjny, trójprzestrzenny, podłużny budynek mieszkalny z płaskimi, drewnianymi stropami i z różnymi poziomami podłogi w piwnicy, w której zachowały się trzy ostrołukowe portale z piaskowca i pięć pierwotnych małych okien.
W trakcie przebudowy z XVI wieku dodane zostało skrzydło zachodnie, dostawione do wewnętrznej ściany muru obronnego oraz utworzono od strony dziedzińca krużganek oparty na kamiennych filarach. Gotyckie skrzydło także zostało wówczas przekształcone, między innymi powiększono wówczas otwory okienne i dobudowano na zewnętrznej elewacji wykusze. Wjazd do zamku umieszczony był w narożniku południowo – zachodnim w niewielkim budynku bramnym. Droga do niego wiodła przez most zwodzony i podłużne podzamcze.
Stan obecny
Do czasów współczesnych zachowało się skrzydło północne zamku, pierwotnie gotyckie, później jednak przekształcone w okresie renesansu oraz XVI-wieczne skrzydło zachodnie. Mur obronny i budynek bramny zostały w większości rozebrane, a fosa zasypana. Zachowane elementy zamku po wielu latach zaniedbań poddawane są obecnie powolnym remontom.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.