Historia
Kościół w podpraskiej osadzie Dolní Počernice zbudowany został pod koniec XII lub w początkach XIII wieku, być może przy udziale strzechy budowlanej pracującej nad nieodległym kościołem w Kyje. W przekazach pisemnych odnotowany został po raz pierwszy dopiero w 1360 roku (samą wieś wspomniano nieco wcześniej, w 1323 roku). W okresie gotyku niewielka świątynia zapewne przestała wystarczać miejscowej społeczności, bowiem została w dwóch etapach powiększona o zachodnią część nawy i wieżę. Nowożytne przekształcenia wprowadzano w okresie renesansu i baroku w XVII i XVIII stuleciu. W 1887 roku budowlę poddano renowacji prowadzonej w stylistyce neoromańskiej, w trakcie której dobudowano do prezbiterium oratorium. Kolejne prace remontowe prowadzono w 1904 roku. W 2010 roku na ścianach prezbiterium odkryte zostały późnoromańskie malowidła.
Architektura
Kościół pierwotnie posiadał układ typowy dla późnoromańskich wiejskich budowli sakralnych. Składał się z utworzonych z piaskowcowych kwadr prostokątnej w planie nawy oraz węższego i niższego prezbiterium na rzucie zbliżonym do kwadratu (3 x 3,7 metra). W okresie gotyku w dwóch fazach przedłużono nawę ku zachodowi (do wymiarów 13,9 x 6,1 metra), a do nowej części dostawiono od północy czworoboczną wieżę o sporych rozmiarach, wzmocnioną w narożach dokładnie opracowanymi ciosami. Zachodnia część nawy utworzona została nieco szersza od partii romańskiej, co nadało korpusowi nieregularnej formy.
Oświetlenie kościoła początkowo zapewniały wąskie, obustronnie rozglifione okna osadzone w półkoliście zamkniętych wnękach, wykonane z piaskowcowych ciosów. Jeden taki otwór, zapewniający promienie słoneczne dla głównego ołtarza, umieszczono na osi ściany wschodniej, kolejny zapewne znajdował się w ścianie południowej prezbiterium. Nawa przypuszczalnie doświetlana była jedynie od południa i zachodu, zgodnie ze średniowieczną tradycją budowlaną. Prawdopodbnie w okresie gotyku, w trakcie prowadzonych prac nad rozbudową kościoła, w architekturę kościoła wprowadzono większe okna o ostrołucznych zamknięciach.
Wewnątrz kościoła prezbiterium od nawy oddzielała nieprofilowana arkada tęczy o półkolistej archiwolcie. Nawę pierwotnie przykrywał drewniany strop. Jej zachodnią część do czasu przedłużenia wypełniać mogła empora, związana zapewne z właścicielami pobliskiego gródka, czy też zamku. W przykrytym kolebką prezbiterium mieścił się ołtarz główny, naokoło którego ściany, włącznie z glifami okiennymi, pokryto w pierwszej połowie XIII wieku barwnymi malowidłami. W górnej części ukazano na nich Chrystusa na tronie z aniołami, a pod nim ozdobny pas oddzielający dolny cykl chrystologiczny. Przeznaczone na zakrystię przyziemie gotyckiej wieży przykryto sklepieniem krzyżowo – żebrowym.
Stan obecny
W zachowanej do czasów współczesnych budowli romańskie mury posiada prezbiterium oraz wschodnia i środkowa część nawy, gotyckie są natomiast mury zachodniej części nawy i wieży. Niestety średniowieczne cechy stylistyczne budowli zostały w dużym stopniu zatarte nowożytnymi przekształceniami. Zmodernizowana została większość okien i portali, na elewacjach utworzono pseudoromańskie fryzy i gzymsy. Przetrwało jedynie oryginalne wschodnie okno prezbiterium oraz malowidła ścienne z pierwszej połowy XIII wieku, widoczne głównie na wschodniej ścianie prezbiterium. W przyziemiu wieży widoczny jest portalik późnogotycki.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Bělohlávková M., Nástěnná malba 13. a 14. století v kostelech na území Velké Prahy, Praha 2013.
Dragoun Z., Praha 885-1310. Kapitoly o románské a raně gotické architektuře, Praha 2002.
Podlaha A., Šittler E., Soupis památek historických a uměleckých v politickém okresu Karlínském, Praha 1901.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. I, Praha 1977.