Historia
Kościół zbudowany został w stylistyce romańskiej w drugiej ćwierci XIII wieku, prawdopodobnie w latach 30-tych. Co ciekawe we wsi wzniesiona została w tym samym czasie także druga świątynia pod wezwaniem św. Jana i Pawła, ale to lepiej usytuowany kościół Zwiastowania NMP uzyskał funkcje parafialne, podczas gdy kościół św. Jana pierwotnie związany był z rycerskim dworem. Około połowy XIV wieku, być może w związku z przeniesieniem rycerskiej siedziby do zachodniej części wsi, kościół Zwiastowania NMP został przebudowany w stylistyce gotyckiej. W pierwszej połowie XV wieku fara miała zostać spalona przez wojska husyckie. Po odbudowie kościół poddany został pierwszym poważniejszym nowożytnym modyfikacjom w 1561 roku, kiedy to renesansowe sklepienie w nawie założył Tomasso Rosso di Mendrisio. W 1660 roku dobudowana została barokowa kaplica św. Katarzyny, natomiast w XVIII stuleciu kruchta zachodnia.
Architektura
Kościół zbudowany został w północnej części wsi, na zboczu górującym nad przebiegającym poniżej szlakiem. Pierwotnie był późnoromańską budowlą bezwieżową, składającą się z prostokątnej nawy oraz być może apsydy zamykającej ścianę wschodnią. Wejście do środka prawdopodobnie wiodło od południa, od strony większości zabudowań wiejskich, a także od zachodu, gdzie na osi umieszczono półkolisty portal z bogatym profilowaniem o naprzemiennych rowkach i wałkach. Portal ten wyposażono w osadzony na dwóch konsolach tympanon, zdobiony płaskorzeźbionym wizerunkiem promienistego słońca. Całe wejście utworzono bardzo podobne do głównego portalu w nieodległym kościele św. Jana i Pawła. Przypuszczalnie podobne były także pierwotne okna, bardzo wąskie, osadzone w głębokich wnękach z obustronnymi rozglifieniami.
W połowie XIV wieku do wschodniej części romańskiej nawy dobudowane zostało gotyckie, dość mocno wydłużone i nieco węższe prezbiterium o wielobocznym zamknięciu (pięć boków ośmioboku), przy którego północnej ścianie znalazła się dwuprzęsłowa zakrystia. Romańska i gotycka część nie zostały dostawione idealnie w osi, nowsza część została nieco odchylona ku stronie północnej. Od strony zewnętrznej prezbiterium opięto masywnymi przyporami, pomiędzy którymi przepruto ostrołuczne okna wypełnione dwudzielnymi maswerkami.
Wnętrze gotyckiego prezbiterium przykryte zostało sklepieniem żebrowym, podzielonym na dwa przęsła krzyżowe i wieloboczne przęsło z sześciodzielnym układem we wschodnim zamknięciu. Prosto żłobione żebra osadzono na wysokości okiennych parapetów na konsolach, przy czym konsole we wschodniej części ozdobiono płaskorzeźbionymi maskami (w tym jedną przedstawiającą zwierzęcego potwora), a w zachodniej umieszczono konsole stożkowe. W miejscach przecięć żebra spięto zwornikami z głową Chrystusa i Mojżesza. Od romańskiej nawy prezbiterium oddzielono nieprofilowaną arkadą tęczy z archiwoltą opartą na impostach. W co najmniej dwóch fazach wewnętrzne elewacje prezbiterium pokryto barwnymi malowidłami.
Stan obecny
Kościół składa się dziś z romańskiej, ale przebudowanej nawy, gotyckiego prezbiterium z zakrystią oraz z nowożytnej kaplicy południowej i kruchty. Spośród pierwotnych detali przetrwał romański portal zachodni. W części gotyckich okien widoczne są maswerki. Wewnątrz warte uwagi jest sklepienie prezbiterium z maskowymi konsolami. Cennymi elementami wnętrza są gotyckie malowidła ścienne w prezbiterium. Ponadto w kościele znajduje się późnogotycka kamienna chrzcielnica oraz gotycka figura Madonny z Dzieciątkiem, wykonana około 1500 roku.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Horníčková K., Janálová Ž., Koubová T., Moserová K., Nevařilová Z., Kostely menších sídel v jižních a jihozápadních Čechách, České Budějovice 2024.
Kašička F., Prostředí feudálního sídla a církve v jihočeské vesnici – Dobrš (okres Strakonice), „Archæologia historica”, tom 21/1996.
Líbal D., Katalog gotické architektury v České republice do husitských válek, Praha 2001.
Umělecké památky Čech, red. E.Poche, t. I, Praha 1977.