Historia
Około 1330 roku w źródłach historycznych wymieniony został Bernart z Cimburka, pan na zamku w okolicy Městečka Trnávky. Wkrótce potem, za zgodą władcy, Bernart wzniósł nowy zamek o tej samej nazwie, opisywany dla odróżnienia w źródłach jako Nový Cimburk. Po raz pierwszy warownia ta została wspomniana w 1358 roku, gdy wnuk Bernarta, Ctibor, sprzedał ją margrabiemu morawskiemu Janowi Jindřichovi. Nowy właściciel chciał w ten sposób wzmocnić swą gospodarczą i polityczną rolę, skupiając pod swą władzą także takie miasta i zamki jak: Malenovice, Uherské Hradište i Ostroh, Hodonín, Bzenec, czy Buchlov. Działania te kontynuował margrabia Jost (Jodok), który przejął Cimburk po śmierci Jana w 1375 roku. Jednak przez zaangażowanie w krajową i międzynarodową politykę popadł on w kłopoty finansowe, z których musiał się ratować oddawaniem majątków w zastaw. Dzięki temu pod koniec stulecia nowymi panami na zamku Cimburk byli wpierw Zikmund z Letovic, a następnie od 1398 roku Čeněk z Drahotuša.
W 1407 roku zamek niespodziewanie został zdobyty i zajęty przez morawskiego możnowładce Voka IV z Holštejna. Skłaniał się on początkowo ku ruchowi husyckiemu, jednak po śmierci Wacława IV przeszedł na stronę cesarza Zygmunta. Ostatecznie zginął w 1420 roku w bitwie pod Wyszehradem, z powodu nieprzemyślanej decyzji Zygmunta, nakazującej oddziałom morawskim frontalny atak na husyckiego przeciwnika. Majątek i zamek Cimburk przejął wówczas jego syn Vok V. Co prawda był on zwolennikiem husyckich taborytów, jednak w 1429 oddał zamek w zastaw Štěpánovi z Vartnova, który pozostawał po stronie katolickiej. Z tego powodu Cimburk był w kolejnych latach obiektem ataków bożych bojowników, którzy zdobyli go między 1421 a 1423 rokiem. W 1448 roku, po śmierci Štěpána, zamek odziedziczyły jego ciotki: Zuzanna, Zofia, Elżbieta i Jitka.
W trakcie czesko – węgierskich walk z lat 60-tych XV wieku Cimburk był obsadzony garnizonem królewskim, a przez to jednym z głównych celów wojsk węgierskich. Zdobyły one zamek w 1468 roku, jednak po pewnym czasie spustoszony wrócił w ręce prawowitych właścicieli. Pod koniec XV stulecia posiadacze zmieniali się dość często z powodu zawiłych umów majątkowych i ślubów, lecz ostatecznie w 1523 roku Cimburk przypadł Vilémowi z Víckova. Rozpoczął on rozległą przebudowę zamku, przystosowując go do obrony ogniowej i powiększył majątek skupując okoliczne wsi. Po śmierci Viléma w 1549 roku, warownię przejął jego brat Přemek, lecz nowy właściciel więcej uwagi poświęcał swym Prusinovicom, zaniedbując Cimburk.
W trakcie wojny trzydziestoletniej w 1623 roku zamek został zdobyty przez wojska księcia Siedmiogrodu Gábora Bethlena. Ówczesny właściciel Cimburka, Gabriel Horecký, został pojmany i musiał się wykupić sumę dziesięciu tysięcy złotych. Mimo że był później zadłużony wykonał na zamku mniejsze naprawy, aby usunąć szkody spowodowane przez ostatnie walki. Prawdopodobnie dzięki temu w 1645 roku zamek zdołał się obronić w trakcie oblężenia wojsk szwedzkich.
W latach 60-tych XVII wieku zamek przeszedł ostatnią w swej historii, tym razem barokową przebudowę, lecz z początkiem XVIII stulecia popadł ponownie w zaniedbanie, z racji swego odludnego położenia i upadku znaczenia z powodu końca zagrożenia tureckimi najazdami. Około 1705 roku Cimburk został opuszczony, choć przez pewien czas był jeszcze zamieszkiwany przez łowczego zarządzającego okolicznymi lasami. Z czasem popadł w całkowitą ruinę.
Architektura
Cimburk został wzniesiony na szczycie skalistej grani o wysokości 421 metrów n.p.m. Składał się z umieszczonego w najwyższym punkcie zamku górnego i usytuowanego po zachodniej stronie podzamcza. Powstały najwcześniej zamek górny miał nieregularny, podłużny, zbliżony do prostokąta kształt o wymiarach 37 x 20 metrów, dostosowany do formy wzgórza. Bramę, poprzedzoną niewielkim przedbramiem, umieszczono w części zachodniej. Flankowała ją cylindryczna wieża – bergfried po stronie północno – zachodniej. Wieża posiadała tylko 7 metrów średnicy, a jej dolna kondygnacja miała jedynie 1 metr wolnej, ciemnej i dusznej przestrzeni. Bergfried stał jednak w narożniku murów obronnych, ściśle do nich przylegając, dlatego wydawał się potężniejszy. Zabudowa mieszkalna, którą tworzył dwuskrzydłowy budynek o kształcie litery L, została umieszczona po przeciwnej stronie dziedzińca. W niej na pierwszym piętrze południowego skrzydła umieszczono między innymi w XV wieku kaplicę z ozdobnym wykuszem. Całość zamku górnego już od początku jego powstania otaczał niższy zewnętrzny mur obronny, łączący się z przedbramiem i biegnący także na zachód, gdzie wydzielał obszar przedzamcza.
Pierwsze przedzamcze, czyli późniejszy zamek średni, tworzył wąski i długi dziedziniec otoczony murem obronnym, po którego południowo – zachodniej stronie umieszczono cylindryczną wieżę na wielobocznej podstawie. Średnica jej cylindrycznej części wynosiła 6 metrów, a szeroki mur który do niej dochodził zapewne zwieńczony był chodnikiem dla obrońców. Wejście do wieży znajdowało się na wysokości pierwszego piętra i dostępne było po drabinie. Komunikację wewnętrzną zapewniała wąska, kręcona klatka schodowa, która prowadziła na galerię obronną na najwyższej kondygnacji. Wieża strzegła pierwotnej pierwszej bramy zamkowej. Dokładne odtworzenie wyglądu obwarowań w jej pobliżu jest trudne z powodu późniejszych przekształceń i złego stanu zachowania. Mogła być chroniona drugą, mniejszą, umieszczoną poniżej okrągłą wieżą na wzór zamków francuskich i prowadzić dalej drogą międzymurzem po stronie północnej, otaczając cały zamek górny, aż z powrotem od strony południowej do przedbramia zamku wysokiego.
Pod koniec XV i na początku XVI wieku wykształciło się drugie podzamcze, czyli zamek dolny. Dodatkowe obwarowania otoczyły murem całość starszego założenia, wydzielając największy dziedziniec po stronie zachodniej i północnej. Wzmocniono je półokrągłymi basztami, czy też bastejami, jedną w narożniku wschodnim, dwoma w kurtynie południowej i jedną po stronie zachodniej. Dodatkowo wieloboczny bastion chronił północnej drogi przez podzamcze.
Stan obecny
Zamek zachował się do czasów współczesnych w stanie daleko posuniętej trwałej ruiny. W najlepszym stanie przetrwał bergfried pierwszego przedzamcza wraz z południową kurtyną muru obronnego. Ponadto widoczne są ruiny zabudowy mieszkalnej zamku górnego wraz z murami obronnymi i dolną partią wieży cylindrycznej oraz odcinki zewnętrznych obwarowań z bastejami z XVI wieku. Zaniedbany przez długi czas zamek, w ostatnim czasie przechodzi prace naprawczo – ratunkowe i z pewnością zostanie przystosowany do zwiedzania.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Hrady, zámky a tvrze v Čechách, na Moravě a ve Slezsku. Jižní Morava, t. I, red. Z.Fiala, Praha 1981.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí, Praha 2001.
Plaček M., Ilustrovaná encyklopedie moravských hradů, hrádků a tvrzí. Dodatky, Praha 2007.
Strona internetowa hrady.dejiny.cz, Cimburk u Koryčan.