Historia
Wieś Ujazd była w średniowieczu ośrodkiem klucza majątkowego należącego w pierwszej połowie XV wieku do kasztelana inowłodzkiego Piotra Tłuka. Zamek pojawił się w źródłach z lat 1474-1476, gdy został odsprzedany rodzinie Dunin. W latach 80-tych XV wieku, na krótko przed śmiercią, Piotr Dunin rozbudował średniowieczne założenie, przekształcając je w obszerny prywatny zamek. W następnych latach właścicielami Ujazdu byli m.in. kasztelan łęczycki Stanisław Dunin i jego brat, stolnik łęczycki Wincenty. W 1620 roku zamek nabył Kasper Denhoff i przebudował na pałac. W drugiej połowie XVIII wieku Apolonia Denhoffówna wniosła Ujazd w posagu Tomaszowi Ostrowskiemu, podskarbiemu koronnemu. Za jego czasów na miejscu zrujnowanego pałacu wzniesiono nową, drewnianą rezydencję. Następny, murowany pałac wybudował w latach 1800-1813 syn Antoni Ostrowski. W rodzinie Ostrowskich dobra te pozostawały do wybuchu II wojny światowej. Po 1945 roku użytkownikiem pałacu i parku w Ujeździe stał się Skarb Państwa.
Architektura
Zamek miał typowy układ dla siedzib możnowładczych z XV wieku. Warownia posiadała duży trapezowaty dziedziniec, w południowej części znajdował się główny dom, a w części północnej znajdowała się wieża o wymiarach 8 x 9,5 metra, oraz dostawiona do niej okrągła wieżyczka, pełniącą funkcję klatki schodowej. Wieża ta być może była wieżą bramną. Główny dom zamkowy miał kształt zbliżony do wydłużonego prostokąta o wymiarach 10 x 23 metry.
Najważniejszą zmianą podczas rozbudowy zamku z końca XV wieku było wprowadzenie międzymurza od strony wschodniej i zachodniej. Do prostokątnej wieży dobudowano drugą wieżę o wymiarach 5 – 5,5 x 7 metrów mieszczącą bramę zamku. Stara wieża również uległa przekształceniu. Na nowo postawiono ścianę północną dobudowując do niej dwie przypory, które mogły stanowić podstawę dekoracyjnego wykusza, lub być świadectwem podwyższenia budynku. Od wschodniej strony do murów obronnych przylegały różnego rodzaju konstrukcje drewniane mające zapewne chronić zamek przed napływem wody z istniejącego tu wtedy rozlewiska wodnego.
Stan obecny
Zamek nie zachował się poza murem z kamienia i cegły o długości około 12 i wysokości 3 metrów, wtopionym we frontową ścianę XIX-wiecznego pałacu.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Olszacki T., Różański A., Badania terenowe zamków z obszaru Wielkopolski i Polski Centralnej w XXI wieku [w:] Gemma Gemmarum, red. Różański A., Poznań 2017.