W średniowieczu termin określający siedzibę władcy, okazały budynek mieszkalny, pałac cesarza, króla lub biskupa. Nazwa wywodzi się z łaciny klasycznej w której określano tak zespół dawnych cesarskich budynków mieszkalnych na rzymskim Palatynie, od VIII wieku przechodzących na własność biskupów i papieży. W IX wieku mianem palatium nazywane były budynki wznoszone w stołecznych zespołach dworskich i warownych. Pierwsze, okazałe palatia karolińskie (Akwizgran, Ingelheim, Padeborn) stanowiły wzorzec dla rezydencji cesarzy z dynastii Ottonów (Bamberg, Goslar, Werla, Magdeburg), Staufów (Kaisewerth, Wimpfen, Eger, Gelenhausen), a także Kapetyngów (Paryż) i Piastów (Ostrów Lednicki, Płock, Przemyśl, Wawel).
Palatium składało się z budynku mieszkalno – reprezentacyjnego połączonego z kaplicą. Wewnątrz najważniejsze miejsce zajmowała podłużna aula – miejsce ceremonii, uczt, przyjmowania gości. Pomieszczenia mieszkalne, administracyjne i gospodarcze znajdowały się na uboczu. Występowały palatia zarówno jedno, jak i dwu piętrowe, a czasem nawet trójpoziomowe.
