W starożytnej architekturze greckiej była to budowla urzędowa archonta basileusa. W architekturze rzymskiej hala sądowo-targowa na forum w postaci prostokątnej budowli podzielonej kolumnami na nawy, z trybuną dla sądu naprzeciw wejścia. Drogą naśladownictwa bazyliki rozpowszechniły się na całym terytorium starożytnego Rzymu. Z czasem bazyliką zaczęto też nazywać największą, reprezentacyjną salę w willach rzymskiej arystokracji.
W architekturze chrześcijańskiej był to kościół wielonawowy o nawie środkowej wyższej i szerszej od pozostałych, patrz kościół bazylikowy.
