W fortyfikacji średniowiecznej wieżyczka nadbudowana na koronie muru obronnego, z reguły nadwieszana, dostępna z chodnika obronnego, mieściła stanowiska strażnicze, a zarazem strzeleckie. Forma bartyzany jest zazwyczaj prosta: okrągła, czworoboczna lub wieloboczna, od wewnątrz obwodu otwarta, najczęściej zadaszona. Wyposażenie obronne stanowiły strzelnice, ewentualnie machikuły. Bartyzany zakładano najczęściej na dłuższych odcinkach murów w wypadku braku baszt, niekiedy w miejscu załamania linii obwodu obronnego.
