Historia
Zamek Homole, pierwotnie zwany Landfried, zbudowany został w połowie XIV wieku przez Ticzka Panewitza, pochodzącego z okolic Broumova w Czechach. Od końca XIV wieku należał do Dittricha von Janovitz, potem po jego bezdzietnej śmierci w 1412 roku do jego brata Johanna, a od 1427 roku do Mikulasza Trczki (Mikuláš Trčka z Lípy), zwolennika husytyzmu, co uchroniło zamek od zniszczenia w czasie wojen z lat 20-tych i 30-tych XV wieku. Służył on wówczas jako baza husyckich Sierotek dla najazdów na Kłodzko i Śląsk. Wiadomo, iż w 1429 roku obsadzony był przez burgrabiego Petra z Wolfiny, jeszcze w 1433 był w posiadaniu Mikuláša, ale już w 1437 roku wymieniony został jako właściciel Jan Kolda z Žampachu.
Po zakończeniu wojen husyckich zamek nabył Hynek Krušina z Lichtenburka, zaś od 1454 roku stał się własnością Jerzego z Podiebradów, by w końcu zostać odsprzedanym w 1477 roku Hildebrandowi von Kauffungowi z Łużyc, który odłączył warownię od korony czeskiej. Zamek stał się tym samym stolicą niewielkiego tzw. państewka homolskiego obejmującego parędziesiąt okolicznych wsi i miasteczek. Potomkowie Kauffunga stali się z czasem rycerzami-rabusiami, co spowodowało, że ich suwerenność przestała być tolerowana. W 1534 roku wojska cesarskie zdobyły zamek, który następnie skonfiskowano, a ostatniego właściciela stracono. Od tego czasu Homole popadły w ruinę, choć według alternatywnych wersji zamek użytkowano jeszcze do około połowy XVI wieku.
Architektura
Zamek wzniesiony został na płaskim szczycie góry. Pierwotna droga dojazdowa biegła do niego od południowego – wschodu wzdłuż cieku wodnego, który po zbudowaniu tamy utworzył dwa stawy. Wypełnienie tego obszaru zbiornikami wodnymi zapewne miało na celu zabezpieczenie rozległego podzamcza, które objęło teren u podnóża wzgórza. Górna część założenia składała się z wydłużonego wieloboku obwodu murów, wykonanych z miejscowego piaskowca i obejmujących obszar o wymiarach 50 x 25 metrów.
Głównym elementem zamku była usytuowana centralnie, wolnostojąca, cylindryczna wieża typu bergfried o średnicy około 8 metrów. Wejście do niej najpewniej znajdowało się na górnej kondygnacji i dostępne było poprzez drabinę lub zewnętrzne, drewniane schody. Wnętrze wieży z powodu małej przestrzeni oraz braku dużych okien nie było przeznaczone do długotrwałego zamieszkiwania, a jedynie do przebywania w okresie zagrożenia. Najniższa kondygnacja mogła być także wykorzystywana jako cela więzienna lub spiżarnia. Ponadto w południowej części dziedzińca znajdował się dom mieszkalny, a w części północnej przystawione do muru budynki gospodarcze.
Brama na górny dziedziniec mogła być usytuowana po stronie południowo – zachodniej, w miejscu uskoku muru. Wychodziły od niej zewnętrzne obwarowania górnej części zamku, tworzące wąski korytarz drogi dojazdowej, który okrążał założenie w dużej odległości od południowego – wschodu, a w mniejszej odległości także stronę północno – wschodnią, gdzie przylegał do narożnika północnego. Korytarz ten chroniony był pomysłowym systemem ziemnych bastionów i zapewne kolejnymi bramami.
Obwarowania zewnętrzne tworzyły mniejszy dziedziniec po stronie południowo – wschodniej, na którym do muru obwodowego dostawiono zabudowę. Obwarowania obwodowe nie miały elementów flankujących, poza stroną północno – wschodnią, gdzie z jej środka wystawał duży okrągły bastion ziemny. Wychodził on bezpośrednio na tamę, wzdłuż której prawdopodobnie biegła droga dojazdowa. Do wschodniej podstawy wzgórza dostawione zostało wspomniane powyżej rozległe, trójdzielne podzamcze, częściowo ulokowane na stoku. Powstało ono zapewne w okresie wojen husyckich, jako miejsce zakwaterowania licznych wojsk dokonujących najazdów na Kłodzko i Śląsk. Podobnie jak obwarowania drogi dojazdowej miało ono formę lżejszych konstrukcji drewnianych lub drewniano-glinianych. Całość stanowiła ciekawy przykład modernizacji starego zamku, uwarunkowanej rozbudową przestrzeni mieszkalnej dla oddziałów wojskowych.
Stan obecny
Do obecnych czasów z górnej części zamku zachował się jedynie fragment wieży i kilkumetrowy odcinek muru oraz ślady suchej fosy. Poniżej w terenie widoczne są jeszcze relikty obwarowań drogi dojazdowej i podzamcza. Teren zamkowy jest ogólnie dostępny.
powrót do indeksu alfabetycznego
bibliografia:
Leksykon zamków w Polsce, red. L.Kajzer, Warszawa 2003.
Sýkora M., Hrady doby husitské, Most 2013.